☑️وزن های «تفعیل» را با «فَعیل» اشتباه نگیرید. تفعیل مصدر باب تفعیل بوده و همه مصدرها جامدند. اما وزن فَعیل از وزنهای صفت مشبهه بوده و اغلب مشتق است:
تکریم👈جامد مصدری
کریم👈مشتق

تجلیل👈جامد مصدری
جلیل👈مشتق

☑️وزن های «فَعیل» اگر معنی صفتی نداشته باشند جامد خواهند بود:
علیل، مریض، ضعیف و...👈مشتق
طریق، فضیلة، سبیل و...👈جامد

☑️وزن «فَعول» مشتق است و «فُعول» جامد.
خَدوم، صَبور، غَفور و...👈مشتق
جُلوس، صُمود، صُعود و...👈جامد

☑️ملاک در تشخیص جامد و مشتق، مفرد اسم است:
طُغاة(مفرد: طاغي)👈اسم فاعل
فوائد(مفرد: فائدة)👈اسم فاعل
صِغار(مفرد: صغیر)👈صفت مشبهه
محاصیل(مفرد: محصول)👈اسم مفعول
تجارب(مفرد: تجربة)👈جامد

☑️نوع مشتقات پرکاربرد زیر را به خاطر بسپارید:
آخِر(مونث: آخرة)👈اسم فاعل
آخَر(مونث: اُخرَی)👈اسم تفضیل
أوّل(مونث: اُولَی)👈اسم تفضیل
أدنَی(مونث: دُنیا)👈اسم تفضیل
سارّ(مؤنث: سارَّة)👈اسم فاعل

☑️به شکل اسم فاعل و اسم مفعول مشتقات زیر توجه نمایید:
مُرید(اسم فاعل)
مُراد(اسم مفعول)

مُستجیب(اسم فاعل)
مُستجاب(اسم مفعول)

هادی(اسم فاعل)
مَهدیّ(اسم مفعول)

راضیة(اسم فاعل)
مَرضیّة(اسم مفعول)

☑️تای گرد در وزن «فَعّالة» علامت تأنیث نیست. برای تعیین مؤنث و مؤنث بودن این وزن باید به کلمات قبل و بعد و ضمایر و... توجه کنیم:
الفَتی العلّامة: مذکر
الفتاة العلّامة: مؤنث

☑️دقت کنید اسم تفضیل «أفعَل» را با ماضی باب إفعال«أفعَلَ» و نیز صیغه متکلم وحده در مضارع ثلاثی مجرد «یذهب👈أذهَب» اشتباه نگیرید. برای اینکار، توجه به معنی عبارات و کلمات بعد و قبل آن شما را کمک می کنند.
منبع :از کانال استاد ولی برجی

💠کانال لغة القرآن (همت دادرس)
https://t.me/joinchat/AAAAADv9yvTNpnEwTBF-qg

نوشته شده توسط دکتر همت دادرس در سه شنبه ۲۲ اسفند ۱۳۹۶ |